آثار و نتایج نهضت عاشورا

شهادت مظلومانه سیدالشهدا و یارانش در کربلا، تأثیر بیدارگر و حرکت آفرین داشت و خونى تازه در رگ هاى جامعه اسلامى دواند، جو نامطلوب را شکست و امتداد آن حماسه، در طول تاریخ ، جاودانه ماند. حتى در همان سفر اسارت اهل بیت علیهم السلام  نیز، تأثیرات سیاسى این حادثه در اندیشه‏ هاى مردم آشکار شد. گروهى از اسرا را که به شام مى ‏بردند، چون به "تکریت" رسیدند، مسیحیان آنجا در کلیساها جمع شدند و به نشان اندوه بر کشته شدن حسین علیه السلام، ناقوس نواختند و نگذاشتند آن سربازان وارد آنجا شوند. به شهر" لینا" نیز که رسیدند، مردم آنجا همگى گرد آمدند و بر حسین(ع ) و دودمانش سلام و درود فرستادند، امویان را لعن کردند و سربازان را از آنجا بیرون کردند. چون خبر یافتند که مردم " جهینه" هم جمع شدند تا با سربازان بجنگند وارد آن نشدند. به قلعه " کفر طاب " رفتند، به آنجا نیز راهشان ندادند. به "حمص" که وارد شدند، مردم تظاهرات کردند و شعار دادند:" اکفرا بعد ایمان و ضلالا بعد هدى؟" و با آنان درگیر شدند و تعدادى را کشتند. برخى از تأثیرات حماسه عاشورا از این قرار است:

1ـ قطع نفوذ دینى بنى امیه بر افکار مردم‏ .

2ـ احساس گناه و شرمسارى در جامعه، به خاطر یارى نکردن حق و کوتاهى در اداى تکلیف‏.

3ـ فرو ریختن ترس و رعب ها از اقدام و قیام بر ضد ستم‏.

4ـ رسوایى یزیدیان و حزب حاکم اموى.

5 ـ بیدارى روح مبارزه در مردم‏.

6ـ تقویت و رشد انگیزه‏ هاى مبارزاتى انقلابیون‏.

7ـ پدید آمدن مکتب جدید اخلاقى و انسانى ( ارزش هاى نوین عاشورایى و حسینى ).

8ـ پدید آمدن انقلاب هاى متعدد با الهام از حماسه کربلا.

9ـ الهام بخشى عاشورا به همه نهضت هاى رهایى بخش و حرکت هاى انقلابى تاریخ‏ .

10ـ تبدیل شدن "کربلا" به دانشگاه عشق، ایمان ، جهاد و شهادت براى نسل هاى انقلابى شیعه‏.

11ـ به وجود آمدن پایگاهی نیرومند، عمیق و گسترده تبلیغى و سازندگى در طول تاریخ ، بر محور شخصیت و شهادت سید الشهدا علیه السلام.

از نهضت هاى شیعى پس از عاشورا، مى‏توان "انقلاب توابین"، "انقلاب مدینه" ، " قیام مختار"، " قیام زید" ،... و حرکت هاى دیگر را نام برد. تأثیر حماسه عاشورا را در انقلاب هاى بزرگى که در طول تاریخ، بر ضد ستم انجام گرفته، چه در عراق و ایران و چه در کشورهاى دیگر، نباید از یاد برد. " فرهنگ شهادت" و انگیزه جهاد و جانبازى که در انقلاب اسلامى ایران و هشت سال دفاع مقدس در جبهه‏ ها جلوه‏ گر بود، گوشه‏ اى از این تأثیر پذیرى است. یکى از نویسندگان محقق، نتایج نهضت کربلا را عبارت مى‏داند از:

1ـ پیروزى مسأله اسلام و حفظ آن از نابودى‏ .

2ـ هزیمت امویان از عرصه فکرى مسلمین‏.

3ـ شناخت اهل بیت (ع ) به عنوان نمونه‏ هاى پیشوایى امت‏.

4ـ تمرکز شیعه از بُعد اعتقادى بر محور امامت‏.

5ـ وحدت صفوف شیعه در جبهه مبارزه‏.

6ـ ایجاد حس اجتماعى در مردم‏.

7ـ شکوفایى موهبت هاى ادبى و پدید آمدن ادبیات عاشورایى.

8 ـ منابر وعظ و ارشاد، به عنوان وسیله آگاه کردن مردم‏.

9ـ تداوم انقلاب به صورت زمینه سازى نهضت هاى پس از عاشورا.

حادثه کربلا، گشاینده جبهه اعتراض علیه حکومت امویان و سپس عباسیان شد، چه به صورت فردى که روح هاى بزرگ را به عصیان و افشاگرى واداشت، و چه به شکل مبارزه‏ هاى گروهى و قیام هاى عمومى در شهرى خاص یا منطقه‏اى وسیع.

خون او تفسیر این اسرار کرد    ملت خوابیده را بیدار کرد
پى‏نوشت ها:

1. کلیات اقبال لاهوری، ص 75.

2. برگرفته از کتاب فرهنگ عاشورا، جواد محدثی، ص 21.